PGS.TS. Nguyễn Đức Minh phát biểu khai mạc hội thảo
Chủ trì hội thảo có PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm), Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật; PGS.TS. Nguyễn Thị Quế Anh, Chủ nhiệm Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh, Phó Giám đốc phụ trách Học viện Khoa học xã hội.
Tham dự Hội thảo có lãnh đạo, các nhà khoa học của các đơn vị đồng tổ chức cùng các nhà nghiên cứu và các học giả quan tâm.
PGS.TS. Nguyễn Đức Minh thay mặt Ban tổ chức phát biểu chào mừng hội thảo trong phiên khai mạc, nêu rõ vai trò, ý nghĩa của hội thảo.
Tại phiên toàn thể, có hai báo cáo được trình bày. Báo cáo thứ nhất do GS.TS. Võ Khánh Vinh trình bày, “Tư duy về xây dựng chiến lược phát triển pháp luật Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”, đề cập đến 09 vấn đề: Tư duy về tên gọi của chiến lược; Tư duy về tầm nhìn của chiến lược; Tư duy về cách tiếp cận xây dựng chiến lược; Tư duy về mục tiêu của chiến lược; Tư duy về các đột phá của chiến lược; Tư duy về quan điểm của chiến lược; Tư duy về các bộ phận cấu thành của chiến lược; Tư duy về các định hướng, nhiệm vụ của chiến lược; Tư duy về các phương tiện và giải pháp của chiến lược. Tiếp theo, GS.TS. Hoàng Thế Liên báo cáo tham luận “Pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” đề cập đến các vấn đề: Pháp luật trong nhà nước pháp quyền; Thi hành pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật; Bất cập trong thi hành và tổ chức thi hành pháp luật.
GS.TS. Võ Khánh Vinh trình bày tham luận tại phiên toàn thể
Sau phiên toàn thể, Hội thảo được chia thành các phiên chuyên đề:
Phiên chuyên đề số 1: “Chiến lược phát triển lý luận nhà nước, pháp luật Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045”, do GS.TS. Võ Khánh Vinh và GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế đồng chủ trì.
Phiên chuyên đề này thu nhận 24 bài tham luận được gửi đến, trong đó có 10 bài tham luận được trình bày tại hội thảo. Số lượng các nhà khoa học tham gia hội thảo bằng hình thức trực tuyến dao động từ 50 đến 85 người. Các vấn đề được thảo luận tại phiên chuyên đề này bao gồm:
- Dân chủ và sự tham gia của người dân vào quá trình xây dựng pháp luật ở Việt Nam hiện nay đang rất được quan tâm;
- Nhận diện mối quan hệ giữa Nhà nước pháp quyền và chủ nghĩa hiến pháp ở Việt Nam;
- Xây dựng, phát triển chính sách, pháp luật về bảo đảm chế độ dân chủ ở Việt Nam;
- Tiêu chuẩn của nhà nước kiến tạo phát triển Việt Nam từ định hướng phát triển của Đại hội Đảng lần thứ XIII;
- Hoàn thiện pháp luật về chính sách công ở Việt Nam hiện nay;
- Chiến lược xây dựng pháp luật trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, định hướng phát triển 10 năm 2021 – 2030;
- Chiến lược xây dựng và phát triển án lệ đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam;
- Xây dựng chính sách cán bộ cho hệ thống chính trị Việt Nam trong giai đoạn mới;
- Xây dựng chính sách, pháp luật về an ninh con người, thực hiện mục tiêu phát triển con người Việt Nam;
- Chính sách, pháp luật bảo đảm an ninh phi truyền thống trên biển.
Phiên chuyên đề số 2: “Chiến lược phát triển luật công của Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045”, do GS.TS. Hoàng Thế Liên và PGS.TS. Nguyễn Đức Minh đồng chủ trì.
GS.TS. Hoàng Thế Liên chia sẻ, số lượng các bài viết gửi đến là 50, sau khi cân nhắc, Ban tổ chức đã chọn 10 tham luận để trình bày tại hội thảo. Các tham luận đại diện cho các lĩnh vực luật công được lựa chọn làm các chủ đề gợi mở cho việc thảo luận tại phiên. Các báo cáo viên trình bày tham luận cũng mang tính đại diện khi đến từ các vùng miền, các cơ sở đào tạo, cơ sở nghiên cứu của cả nước.
Không khí phiên hội thảo diễn ra rất sôi nổi với nhiều trao đổi, thảo luận, phần đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi của các đại biểu, các nhà khoa học tham gia trực tiếp tại hội trường cũng như trực tuyến trên Zoom.
Buổi sáng, phiên thảo luận nhận được các ý kiến, câu hỏi về các vấn đề:
- Mô hình Hội đồng bảo hiến.
- Pháp quyền, quyền con người và dân chủ và mối liên quan giữa chúng. Tại sao vấn đề nhân quyền vẫn còn dè dặt trong xã hội?
- Tại sao Việt Nam không thể áp dụng mô hình tự quản địa phương như các quốc gia phương Tây dù tự quản địa phương cũng là một vấn đề của pháp quyền? Tại sao dân chủ ở cơ sở của ta chưa được thực hiện tốt?
- Có nên đưa vấn đề “dân thụ hưởng” vào phương châm “dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát” không?
- Quan điểm “Quốc hội đồng hành cùng Chính phủ” có phù hợp trong bối cảnh hiện nay và phù hợp với việc xây dựng Nhà nước pháp quyền không?
- Trách nhiệm giải trình của Chính phủ.
Buổi chiều, các vấn đề đưa ra thảo luận cũng rất sôi nổi xoay quanh những nội dung sau:
- Cách tiếp cận quản trị luật được áp dụng như thế nào trong tình trạng khẩn cấp như trong thời điểm dịch Covid-19 đang xảy ra?
- Quản trị mở có hiệu quả không trong thế giới đầy biến động và nhiều rủi ro hiện nay?
- Nâng cao vai trò của hiệp hội/hội để xây dựng Nhà nước pháp quyền và đổi mới quản trị mở, quản trị dân chủ ở Việt Nam. Những vấn đề của mối quan hệ giữa đảng cầm quyền và tự do hiệp hội/hội.
- Khái niệm, nội hàm quyền tư pháp, thực hiện quyền tư pháp.
- Cải cách cơ quan điều tra theo hướng hiện đại.
- Tiếp cận quyền trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật về tư pháp hình sự.
Phiên chuyên đề số 3 của hội thảo
Phiên chuyên đề số 3: “Chiến lược phát triển luật tư của Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045”, do PGS.TS. Nguyễn Thị Quế Anh và PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh đồng chủ trì.
Phiên chuyên đề số 3 có 14 đại biểu tham dự trực tiếp, 120 người tham dự trực tuyến và 11 báo cáo được trình bày về các chủ đề: Xây dựng, phát triển chính sách pháp luật tố tụng dân sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư ở Việt Nam giai đoạn 2021-2030; Ảnh hưởng của Cách mạng công nghiệp 4.0 đến một số chế định của luật dân sự; Pháp điển hóa pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; Quan điểm về bảo hộ tài sản trí tuệ do trí tuệ nhân tạo sáng tạo ra – định hướng xây dựng pháp luật Việt Nam; Chiến lược phát triển pháp luật trong lĩnh vực lao động; Xây dựng, phát triển chính sách, pháp luật để phát triển thị trường lao động Việt Nam, hướng tới xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ; Xây dựng, phát triển chính sách, pháp luật để nâng cao hiệu quả quản lý đất đai trong giai đoạn phát triển mới; Một số vấn đề pháp lý về bảo vệ môi trường ở Việt Nam trong bối cảnh mới; Nghiên cứu đánh giá sự cần thiết xây dựng dự án luật cứu trợ xã hội; Hoàn thiện chế độ sở hữu ở Việt Nam để thúc đẩy sự phát triển của đất nước trong thời kỳ mới.
Các báo cáo và thảo luận đều cho rằng thực trạng quy định pháp luật và thực trạng thực hiện pháp luật tư rất đa dạng. Thời gian qua, hệ thống pháp luật tư đã có những bước phát triển vượt bậc theo các xu hướng chung của quốc tế. Tuy nhiên, thực trạng quy định và thực hiện pháp luật tư vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế. Do đó, các giải pháp chiến lược nhằm phát triển luật tư Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 đã được nêu trong các tham luận và đại biểu tại hội thảo thảo luận cụ thể trong từng lĩnh vực về: sở hữu trí tuệ; thương mại điện tử; lao động; đất đai; môi trường; trợ giúp xã hội, chế độ sở hữu;…
PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh phát biểu bế mạc hội thảo
Tại phiên bế mạc hội thảo, PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh cho rằng, hội thảo đã thu nhận nhiều ý kiến trao đổi, đóng góp tâm huyết, có những ý tưởng độc đáo, những luận cứ khoa học rất thuyết phục, qua đó có cái nhìn tổng thể và sinh động hơn về định hướng hoàn thiện pháp luật trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045. Những ý kiến tại hội thảo là những gợi ý có giá trị cho các nhà hoạch định và thực thi chính sách, pháp luật, gợi mở các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu trong tương lai. PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh nhìn nhận hội thảo đóng vai trò khởi động cho các hoạt động khoa học trong thời gian tới, rất nhiều vấn đề mà hội thảo đưa ra thảo luận hôm nay sẽ trở thành các chủ đề cho nhiều cuộc hội thảo khác và là cơ hội để các đại biểu tiếp tục thảo luận về các vấn đề nhằm xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam.