Chương trình tọa đàm có sự tham gia của các nhà khoa học đến từ: Viện Nhà nước và Pháp luật, Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Hội đồng nhân dân TP Đà Nẵng, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Luật Hà Nội, Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh, Liên đoàn Luật sư Việt Nam và đông đảo các nghiên cứu sinh luật đang theo học tại Học viện Khoa học xã hội.
Đồng chủ trì tọa đàm khoa học là PGS.TS. Nguyễn Như Phát – Viện trưởng và PGS.TS. Phạm Hữu Nghị - Tổng biên tập Tạp chí Nhà nước và Pháp luật.
Đã có 44 bài tham luận của các nhà nghiên cứu gửi tới chương trình tọa đàm theo các chủ đề chính: Nhà nước, dân chủ, quyền con người; pháp luật, các giá trị truyền thống, các vấn đề quốc tế và các vấn đề khác.
Bàn về nhận thức về Nhà nước pháp quyền XHCN trong các văn kiện của Đại hội XI, PGS.TS. Nguyễn Như Phát đã chỉ ra những vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, đó là: Sự phân công và giới hạn quyền lực nhà nước; sự cần thiết sửa đổi Hiến pháp năm 1992 và sự lãnh đạo của Đảng trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền.
Trao đổi về chủ đề tổ chức và kiểm soát quyền lực ở Việt Nam hiện nay, các đại biểu dự Tọa đàm đã chỉ ra:
-
Hoạt động giám sát tối cáo của Quốc hội đã có tiến bộ tuy nhiên vẫn còn mang tính hình thức, hiệu quả thấp;
- Kiểm soát quyền lực hành pháp đã có quy định nhưng thực hiện kém hiệu quả;
- Quyền tư pháp chưa thật sự độc lập, nguyên tắc xét xử độc lập, chỉ tuân theo pháp luật chưa thực sự được tôn trọng;
- Một số chính quyền địa phương có xu hướng lạm quyền;
- Chưa có sự minh định rõ ràng hoạt động lãnh đạo của Đảng với hoạt động của các cơ quan nhà nước;
- Trong nhận thức tư tưởng vẫn còn sự dè dặt, né tránh khi nói đến phân quyền, đến kiểm soát quyền lực;
- Trong Hiến pháp, các luật và trong toàn bộ hệ thống pháp luật chưa thiết kế được một cơ chế pháp lý kiểm soát quyền lực một cách có hiệu lực, hiệu quả;
- Tình trạng quyền lực không bị kiểm soát hoặc có kiểm soát nhưng mang nặng tính hình thức là môi trường thuận lợi cho đặc quyền, đặc lợi, tham nhũng, cho nên có những thế lực không muốn cải cách hệ thống tổ chức và kiểm soát quyền lực nhà nước.
Tại buổi tọa đàm, PGS.TS. Đinh Dũng Sỹ - Văn phòng Chính phủ - đã trình bày bài tham luận về đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ. Theo ông, văn kiện Đại hội XI đã ghi nhận và đưa ra hai điểm mới chính trong tổ chức và hoạt động của Chính phủ, đó là:
-
Tăng cường tính dân chủ và pháp quyền trong điều hành của Chính phủ.
- Nâng cao năng lực dự báo, ứng phó các vấn đề đột biến xảy ra trong đời sống xã hội.Các nhà khoa học cũng đã trao đổi sôi nổi về các lĩnh vực: nhu cầu sửa đổi hiến pháp; tổ chức quyền lập pháp; cải cách tư pháp; sự độc lập của cơ quan tư pháp; bảo đảm và bảo vệ quyền con người; địa vị pháp lý của Chủ tịch nước; cơ sở pháp lý bảo đảm sự phát triển bền vững của quốc gia Việt Nam; trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người tiêu dùng và đối với môi trường.
Phát biểu tổng kết tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Như Phát cho rằng, những nghiên cứu, trao đổi tại tọa đàm chính là một cách để học Nghị quyết Đại hội Đảng. Nhận thức về Nhà nước pháp quyền cần phải tiếp tục làm rõ, trong đó có những vấn đề được ghi nhận trực tiếp trong Văn kiện. Trong thời gian tới, Viện Nhà nước và Pháp luật sẽ chọn lọc và biên tập để xuất bản một cuốn sách chuyên đề.
Chương trình tọa đàm có trong tập tin đính kèm.