Người hướng dẫn khoa học của luận án là GS.TS. Võ Khánh Vinh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Giám đốc Học viện Khoa học xã hội. Đến thời điểm này, luận án đã bảo vệ xong cấp cơ sở.
Trong phần Mở đầu luận án, NCS khẳng định mục đích của TTHS là xác định sự thật, đây là một nguyên tắc cơ bản trong TTHS Việt Nam. Để có thể hoàn thiện pháp luật trong bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền thì phải hoàn thiện các nguyên tắc trong TTHS, trong đó có nguyên tắc xác định sự thật.
Mục đích nghiên cứu: Nhận thức đầy đủ về cơ sở lý luận, nội dung, sự thể hiện và các đảm bảo để thực hiện hiện nguyên tắc xác định sự thật trong TTHS Việt Nam.
Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được những mục đích đó, tác giả đề ra những nhiệm vụ cần được thực hiện:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của nguyên tắc xác định sự thật của vụ án bằng việc làm rõ các khái niệm;
- Phân tích hệ thống pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam và thực tiễn áp dụng;
- Phân tích nhu cầu hoàn thiện pháp luật;
- Đưa ra các giải pháp và luận giải tính khả thi của các giải pháp.
Kết cấu luận án gồm phần Mở đầu và 4 chương:
- Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu luận án
- Chương 2: Những vấn đề lý luận về nguyên tắc xác định sự thật của vụ án trong tố tụng hình sự Việt Nam.
- Chương 3: Sự thể hiện của nguyên tắc xác định sự thật của vụ án trong TTHS Việt Nam
- Chương 4: Các giải pháp nhằm đảm bảo nguyên tắc xác định sự thật của vụ án trong TTHS Việt Nam
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án: Về mặt lý luận, luận án sẽ đóng góp, làm giàu các khái niệm của lý luận khoa học luật TTHS về các nguyên tắc của TTHS Việt Nam. Về mặt lập pháp, luận án sẽ giúp hoàn thiện nội dung của nguyên tắc này và các chế định, quy định cụ thể của pháp luật TTHS Việt Nam. Từ đó, những kết quả khoa học của luận án sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm nhằm đảm bảo mục đích của TTHS Việt Nam.
Trong Chương 1, tác giả tiếp cận vấn đề trên nền tảng lý luận nhận thức, trong đó chủ yếu là lý luận nhận thức của chủ nghĩa duy vật biện chứng để khẳng định việc xác định sự thật là tất yếu vào đòi hỏi không thể thiếu trong TTHS. Các công trình nghiên cứu về nguyên tắc pháp luật nói chung là phương pháp luận để tiếp cận nguyên tắc xác định sự thật. Từ những đánh giá trên, tác giả tiếp tục nghiên cứu những vấn đề liên quan đến việc cụ thể hóa lý luận nhận thức trong TTHS, làm sáng tỏ khái niệm sự thật khách quan và các đặc điểm của nó.
Từ việc phân tích những vấn đề lý luận về nguyên tắc xác định sự thật của vụ án, tác giả đưa ra khái niệm: sự thật vụ án là quá trình diễn ra tội phạm trong hiện thực khách quan bao gồm các tình tiết của vụ án, người phạm tội, hành vi, thủ đoạn gây án và che dấu tội phạm, đối tượng bị xâm hại, hậu quả của tội phạm, thời gian địa điểm xảy ra tội phạm và những tình tiết khác có liên quan đến tội phạm xảy ra.
Với những nghiên cứu, lập luận chuyên sâu ở các chương trên, NCS đã đưa ra các giải pháp nhằm đảm bảo nguyên tắc xác định sự thật của vụ án trong TTHS Việt Nam, đó là:
- Hoàn thiện nội dung của nguyên tắc xác định sự thật của vụ án. Bổ sụng nội dung “Không ai bị buộc phải đưa ra chứng cứ chống lại chính mình”;
- Hoàn thiện các quy định về quyền của người bị tình nghi, bị can, bị cáo;
- Bổ sung một số quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự về chứng cứ và chứng minh;
- Bổ sung các quy định về các biện pháp điều tra;
- Sửa đổi một số quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự về quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tiến hành tố tụng.
Ngoài ra, tác giả cũng đề xuất các giải pháp khác như nâng cao công tác tổ chức cán bộ, bổ sung cơ sở vật chất, tăng thêm quyền cho luật sư,…
Nhận xét về luận án, về phần Mở đầu, NCV. Lê Quang Thưởng đồng tình với tác giả khi xác định mục đích nghiên cứu là từ nhận thức và được tác giả phân tích rất phong phú trong luận án. PGS.TS. Nguyễn Như Phát đồng ý với cách tiếp cận của tác giả trong Chương 1. Ông cho rằng nguyên tắc này cần được tiếp cận theo học thuyết của triết học chứ không phải từ lý luận pháp luật. PGS.TS. Nguyễn Như Phát cũng gợi ý tác giả cần phân tích kỹ hơn về hoạt động tranh tụng khi những chứng cứ mà cơ quan điều tra cung cấp là nguồn duy nhất để từ đó Tòa án xem xét, đưa ra phán quyết. Liệu chăng hoạt động này có ý nghĩa gì khi cần xác định sự thật khác quan. ThS. Bùi Đức Hiển cũng bình luận thêm về vai trò của luật sư trong hoạt động này.
Những ý kiến này đã được NCS tiếp thu, làm cơ sở cho việc hoàn thiện và bảo vệ thành công luận án.