Đặt vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh yêu cầu thượng tôn pháp luật, trước hết là phải thượng tôn pháp luật trong ban hành, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật. Cơ quan nhà nước phải nghiêm thì người dân, doanh nghiệp mới nghiêm được.
Rất cần thiết và cấp bách
Giám sát văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) đã được Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội quan tâm, đưa vào Chương trình công tác hàng năm và cũng xem đây là nhiệm vụ thường xuyên theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc triển khai giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban trên thực tế còn một số hạn chế. Việc theo dõi, đôn đốc các cá nhân, cơ quan trong ban hành VBQPPL chưa được chú trọng, chưa thống nhất từ kỳ báo cáo kết quả giám sát đến trình tự, cách thức cũng như việc xử lý kết quả giám sát... Điều này đặt ra yêu cầu Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải ban hành Nghị quyết hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, nhằm đưa hoạt động này đi vào nền nếp, thống nhất trong tổ chức thực hiện.
Thực tế, xem xét ban hành Nghị quyết hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội là nội dung đã được cho ý kiến từ lâu. Đây cũng đã là lần thứ hai Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về nội dung này, nhưng vẫn còn những vấn đề chuẩn bị chưa chín, chưa kỹ. Do vậy, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ yêu cầu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải đi đến thống nhất trong thời gian ngắn nhất để ban hành được Nghị quyết này.
Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, “Tính riêng năm 2021, Bộ Tư pháp đã kiểm tra và phát hiện có đến 64 văn bản trái pháp luật. Một năm mà có nhiều văn bản ban hành sai như thế, sai thẩm quyền, không đúng nội dung, mà không thấy nói đến xử lý, trách nhiệm thì có bảo đảm nghiêm minh? Trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thì thượng tôn pháp luật là vấn đề hết sức quan trọng. Trước nhất là thượng tôn pháp luật trong ban hành, tổ chức thực hiện các văn bản. Cơ quan nhà nước phải nghiêm thì người dân, doanh nghiệp mới nghiêm được. Do đó, việc ban hành Nghị quyết hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội là rất cần thiết và cấp bách”.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết thêm, mục đích hướng đến của giám sát VBQPPL là phải góp phần nâng cao chất lượng xây dựng VBQPPL, chất lượng tổ chức thi hành các VBQPPL. Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội phải đánh giá việc chấp hành pháp luật như thế nào, chỉ ra bao nhiêu nơi làm đúng thời gian, đúng thẩm quyền, nơi nào ban hành VBQPPL chậm và không đúng thẩm quyền, phải chỉ rõ hằng năm để báo cáo Quốc hội.
Cẩm nang hướng dẫn
Trước một số băn khoăn về thẩm quyền ban hành Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lý giải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội là cơ quan thường trực của Quốc hội, chỉ đạo, điều hòa, hướng dẫn hoạt động của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội. Để thực hiện chức năng chỉ đạo, điều hòa, hướng dẫn hoạt động của các cơ quan cần có ban hành văn bản. Đây cũng là vấn đề cần được làm rõ trong Tờ trình dự thảo Nghị quyết.
Về lĩnh vực, phạm vi giám sát, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, giám sát việc ban hành VBQPPL của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội được phân công theo lĩnh vực phụ trách, trừ trường hợp có quy định khác hoặc theo sự phân công của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc giám sát được thực hiện thường xuyên, thực hiện báo cáo định kỳ nhưng có thể báo cáo đột xuất nếu thấy cần thiết.
Chủ tịch Quốc hội nói “Giám sát thường xuyên gắn với kỳ báo cáo, được tiến hành theo chức năng, lĩnh vực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được phân công và kỳ báo cáo định kỳ nên quy định là ngày 31/12. Ngoài báo cáo định kỳ, có thể báo cáo đột xuất nếu thấy cần thiết. Nếu phát hiện một văn bản hướng dẫn sai, cứ chờ đến ngày 31/12 đến hạn mới báo cáo thì không còn ý nghĩa. Do đó, khi phát hiện ra văn bản sai hoặc trái Hiến pháp thì tức thời báo cáo và hành động ngay, mà không cần chờ đến kỳ báo cáo là ngày 31/12". Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm kỹ hơn về báo cáo kỳ hạn và báo cáo đột xuất khi cần thiết.
Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được ban hành sẽ là “cẩm nang hướng dẫn” để Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội thực hiện. Nhấn mạnh ý nghĩa này, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nên tích hợp tất cả các văn bản luật đã quy định về vấn đề này ngay trong dự thảo Nghị quyết, chứ không nên sợ trùng mà không trích dẫn.
Kết luận tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định khẳng định, việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo ban hành Nghị quyết hướng dẫn về việc giám sát VBQPPL của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội rất có ý nghĩa, cần phải làm nhanh, bảo đảm đúng với chương trình hành động của Đảng Đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng XIII của Đảng về tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, trong đó có nội dung nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật.
Về vấn đề, đây có phải là VBQPPL hay không, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, vừa qua Nghị quyết thành lập các xã, huyện, thành phố đều không phải là VBQPPL. Nếu Nghị quyết ban hành theo hướng VBQPPL thì phải theo trình tự, thủ tục của Luật Ban hành VBQPPL, tức là có đánh giá tác động, lập Ban soạn thảo, lấy ý kiến Chính phủ, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, Bộ Ngoại giao, đánh giá các hiệp định trong và ngoài nước. Trong khi đó, Nghị quyết hướng dẫn này không đặt thêm luật lệ, quy định gì mới, không đặt ra thẩm quyền mới, nghĩa vụ mới mà do hiện nay thực hiện chưa rõ ràng, thống nhất nên gom lại các văn bản luật thành một văn bản hướng dẫn có tính chất cẩm nang. Vì vậy, đây đơn thuần là Nghị quyết hướng dẫn và yêu cầu các cơ quan có liên quan phải thi hành nghiêm túc.
(Theo http://daibieunhandan.vn)