Toạ đàm được tổ chức với mục tiêu chính là trao đổi, thảo luận và đóng góp ý kiến cho Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” của Bộ Tư pháp. Đây là dịp để các chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý cùng phân tích, phản biện và đưa ra khuyến nghị nhằm hoàn thiện nội dung dự thảo Đề án, bảo đảm tính khả thi, khoa học và phù hợp với thực tiễn. Những tham luận, ý kiến đóng góp tại tọa đàm sẽ là cơ sở quan trọng để Ban soạn thảo nghiên cứu, xây dựng Đề án.
Tham dự toạ đàm, về phía Viện Nhà nước và Pháp luật có TS. Phạm Thị Thúy Nga, (Viện trưởng), TS. Nguyễn Linh Giang (Phó Viện trưởng); về phía Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý có TS. Nguyễn Văn Cương (Viện trưởng), TS. Chu Thị Hoa (Phó Viện trưởng) cùng nhiều chuyên gia, nhà khoa học hai bên.
Phát biểu khai mạc tọa đàm, TS. Nguyễn Văn Cương đã điểm lại thành tựu nổi bật của hệ thống pháp luật Việt Nam qua gần 80 năm xây dựng và phát triển. Ông cho biết, đến nay qua thống kê, Việt Nam có 213 văn bản luật đang có hiệu lực (276 văn bản nếu tính cả các văn bản sửa đổi, bổ sung), hình thành một hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ. Đây là kết quả của sự nỗ lực bền bỉ, liên tục của các nhà làm luật, giới nghiên cứu, các chuyên gia và cơ quan thực thi pháp luật qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, theo ông, dư địa để hoàn thiện hệ thống pháp luật vẫn còn rất lớn. Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước cho thấy, việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật cần được thực hiện một cách khoa học, có định hướng, nhằm đảm bảo hệ thống pháp luật không chỉ đầy đủ, đồng bộ mà còn tinh gọn, minh bạch, khả thi, dễ tiếp cận và phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn tới.
TS. Nguyễn Văn Cương cho biết, về mặt lý luận, Đề án đang cần giải mã, làm sáng tỏ các thuật ngữ “pháp luật”, “hệ thống pháp luật”, “cấu trúc hệ thống pháp luật” và đặc biệt là các thành tố của hệ thống pháp luật và mối quan hệ giữa các thành tố trong hệ thống pháp luật. Qua các tọa đàm đã diễn ra, về mặt khái niệm, theo các chuyên gia, nhà khoa học thì cấu trúc hệ thống pháp luật là cách thức tổ chức, sắp xếp các thành tố của hệ thống pháp luật thành một trật tự, thứ bậc, có sự gắn kết với nhau chặt chẽ với thành tố là các nguồn luật.
Chương trình tọa đàm diễn ra với hai phiên chính. Phiên 1 tập trung trao đổi, phân tích, thảo luận về nền tảng lý luận, các lý thuyết về hệ thống pháp luật, ủy quyền lập pháp, nguồn luật cũng như những gợi mở trong việc định hình cấu trúc pháp luật với các tham luận:
- Khái niệm hệ thống pháp luật, cấu trúc hệ thống pháp luật, những thành tố trong cấu trúc hệ thống pháp luật và mối quan hệ giữa các thành tố, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật (ThS. Ngô Vĩnh Bạch Dương);
- Những yêu cầu, nguyên tắc trong thiết kế cấu trúc hệ thống pháp luật (TS. Phạm Thị Thúy Nga, TS. Hoàng Kim Khuyên);
- Ủy quyền lập pháp dưới góc độ luật so sánh (TS. Nguyễn Tiến Đức);
- Nguồn luật của hệ thống pháp luật Nhật Bản và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam (ThS. Nguyễn Thu Dung).
Phiên 2 bàn về thực tiễn hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam trong một số lĩnh vực cụ thể, qua đó cung cấp góc nhìn thực tiễn từ luật hành chính, luật dân sự, luật tố tụng dân sự cho đến môi trường, qua đó chỉ ra cả thành tựu và những nội dung cần tiếp tục đổi mới, hoàn thiện với các tham luận:
- Thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay và kiến nghị hoàn thiện từ thực tiễn nghiên cứu luật hành chính (TS. Lê Thương Huyền);
- Thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật dân sự ở Việt Nam hiện nay và kiến nghị hoàn thiện (TS. Nguyễn Thị Hường);
- Thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường ở nước ta hiện nay (TS. Phạm Thị Hương Lan);
- Thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay và kiến nghị hoàn thiện từ thực tiễn nghiên cứu pháp luật tố tụng dân sự (TS. Nguyễn Thị Thu Thủy).
Kết thúc buổi tọa đàm, TS. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, trân trọng cảm ơn sự có mặt của các chuyên gia, nhà khoa học Viện Nhà nước và Pháp luật đã rất tâm huyết và có trách nhiệm trong việc trao đổi, thảo luận, làm rõ hơn về nội hàm của cấu trúc hệ thống pháp luật, mang lại những góc nhìn mới, qua đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Đồng chí khẳng định các nội dung trao đổi tại tọa đàm sẽ là chất liệu quan trọng phục vụ xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.