13/08/2020
Chế định hợp đồng là chế định quan trọng bậc nhất trong Bộ luật Dân sự (BLDS), xét trên cả phương diện lý luận và thực tiễn. Ở Việt Nam đã sớm xác định vai trò và ý nghĩa của chế định này trong việc vận hành các yếu tố của nền kinh tế thị trường. Ngay từ những năm đầu của thời kỳ đổi mới, một loạt các văn bản điều chỉnh quan hệ hợp đồng đã ra đời, trong đó quan trọng nhất là Pháp lệnh Hợp đồng dân sự năm 1991, BLDS năm 1995 và BLDS năm 2005. Việc ban hành các văn bản pháp luật này có thể coi là những bước đi quan trọng về mặt lập pháp khẳng định vai trò và ý nghĩa đặc biệt của chế định hợp đồng trong đời sống xã hội cũng như quyết tâm của Việt Nam trên con đường xây dựng nhà nước pháp quyền và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Sau 10 năm thi hành BLDS năm 2005 cho thấy, mặc dù về cơ bản, các quy định về hợp đồng đã đi vào đời sống xã hội nhưng khi bước sang giai đoạn phát triển mới của đất nước, trước yêu cầu thể chế hóa Nghị quyết số 48-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược ccải cách tư pháp đến năm 2020, Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, lần thứ XII và đặc biệt là yêu cầu cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về công nhận, ton trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân, trong đó có quyền tự do kinh doanh, bao gồm tự do khế ước; về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã cho thấy những hạn chế, bất cập của chế định này. Điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu lực và hiệu quả của BLDS nói chung, chế định hợp đồng nói riêng; ảnh hưởng đến môi trường pháp lý cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Vì vậy, BLDS năm 2015 đã được thông qua tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII ngày 24/11/2015 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2017 thay thế cho BLDS năm 2005.
Trong quá trình xây dựng BLDS năm 2015, nhà làm luật đã xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm là sửa đổi cơ bản và toàn diện chế định hợp đồng. Nhìn chung, chế định này đã có nhiều điểm mới tiến bộ. Các quy định về giao kết, thực hiện hợp đồng đã thể hiện quan điểm tăng cường quyền tự do hợp đồng thông qua việc các bên được toàn quyền quyết định về đối tác tham gia ký kết hợp đồng, hình thức hợp đồng, nội dung của hợp đồng và trách nhiệm của các bên khi có vi phạm. Những quy định về hợp đồng nói riêng và và BLDS nói chung được xem là cơ sở để cho các luật chuyên ngành làm căn cứ điều chỉnh mối quan hệ dân sự, tạo thành một hệ thống pháp luật thống nhất, bảo đảm tính liên kết, đồng bộ khi áp dụng pháp luật vào điều chỉnh các quan hệ dân sự theo nghĩa rộng, góp phần tạo nên sự thống nhất trong hệ thống pháp luật. Do vậy, duy trì những nhận thức và chính sách, pháp luật truyền thống cũng như nhận thức mới và thống nhất về nội dung pháp luật được bổ sung trong BLDS mới rõ ràng là nhu cầu cấp thiết trong khoa học, trong đời sống pháp lý cũng như công tác giảng dạy, học tập tại các trường đào tạo pháp luật hiện nay.
Xuất phát từ tầm quan trọng của chế định hợp đồng đối với sự phát triển của hệ thống pháp luật nói chung, hệ thống luật tư nói riêng, cũng như đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và nhu cầu giảng dạy, học tập, nghiên cứu luật dân sự, việc tìm hiểu nội dung của chế định này, tập thể các tác giả là các chuyên gia về pháp luật dân sự, các nhà nghiên cứu đã biên soạn cuốn “Bình luận chuyên sâu chế định hợp đồng trong Bộ luật Dân sự năm 2015”. Thông qua việc phân tích, bình luận những vấn đề chung về hợp đồng và từng điều luật quy định về một số hợp đồng cụ thể trong BLDS năm 2015, cuốn sách phản ánh quan điểm của các tác giả về những nội dung mới, những sửa đổi mang tính tích cực của Bộ luật, đồng thời cũng đề cập những vấn đề còn có thể có ý kiến đa chiều để bạn đọc tiếp cận.
Hy vọng cuốn sách sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho bạn đọc. Thư viện Viện Nhà nước và Pháp luật trân trọng giới thiệu!